Baca versi Rumi di sini.
کريسيس ڤوليتيک نݢارا کيني سماکين هاڠت. اڤاته لاݢي ستله برباݢاي-باݢاي ڤرکارا يڠ مڠجوتکن تله برلاکو ڤد هاري سمالم. سباݢاي سأورڠ ڤمرهاتي لنسکڤ ڤوليتيک سماس⹁ سريبو ساتو ڤرسوءالن برماءين دميندا ساي⹁ خاصڽ حال٢ يڠ برکاءيتن دڠن ڤرلمباݢاءن ڤرسکوتوان.
ڤرسوءالن اوتام يڠ کيني هاڠت دبيچاراکن رعيت اداله⹁ اڤاکه بنر بهاواساڽ سري ڤدوک بݢيندا يڠ دڤرتوان اݢوڠ هندقله مڠايکوت نصيحت جماعه منتري دالم سموا حال برکاءيتن نݢارا؟
سمالم ساي برڤلواڠ مڠايکوتي واونچارا مليسياݢيزيت برسام ڤاکر اوندڠ٢⹁ داتوء دوکتور فلسفه وان احمد فوزي وان حسين يڠ ممبري ڤنجلسن چوکوڤ برمنفعت مڠناءي کواس يڠ دڤرتوان اݢوڠ.
اونتوق ممهمي حال اين⹁ کيت مستي ممهمي ستروکتور ڤنتدبيرن نݢارا يڠ ترديري درڤد تيݢ چابڠ کواس اوتام سڤرتي ترمعتوب دالم ڤرلمباݢاءن ڤرسکوتوان ياءيت:
- بادن ايکسکوتيف
- بادن ڤراوندڠن
- بادن کحکيمن
ستروکتور اين دکنلي سباݢاي ڤميسهن کواس اتاو ‘seperation of power‘ يڠ ڤنتيڠ باݢي ممستيکن ترداڤت ڤروسيس سيمق دان ايمبڠ ددالم ڤمرينتهن سسبواه نݢارا.
ڤرلو دفهمي بهاوا ڤونچا کواس باݢي کسموا چابڠ دأتس براد دباوه يڠ دڤرتوان اݢوڠ دان مجليس راج٢.
بادن ايکسکوتيف
ڤرکارا اين اداله برکناءن کواس ايکسکوتيف بݢيندا يڠ دڤرتوان اݢوڠ. ڤد داسرڽ⹁ کيت ڤرلوله مليهت کڤد ڤرکارا 39 ڤرلمباݢاءن ڤرسکوتوان (کواس ايکسکوتيف ڤرسکوتوان)⹁ ياءيت ڤرمولاءن باب 3 بهاݢين IV ڤرلمباݢاءن ڤرسکوتوان (بادن ايکسکوتيف).
کواس ايکسکوتيف ڤرسکوتوان هندقله ترلتق هق ڤد يڠ دڤرتوان اݢوڠ دان⹁ ترتعلوق کڤد ڤراونتوقن مان٢ اوندڠ٢ ڤرسکوتوان دان ڤراونتوقن جدوال کدوا⹁ بوليهله دجالنکن اوليهڽ اتاو اوليه جماعه منتري اتاو اوليه مان٢ منتري يڠ دبري کواس اوليه جماعه منتري⹁ تتاڤي ڤرليمن بوليه⹁ ملالوءي اوندڠ٢⹁ ممبريکن فوڠسي ايکسکوتيف کڤد اورڠ لاءين.
اين برمعنا⹁ دالم سيستم ڤمرينتهن تانه اءير کيت بݢيندا يڠ دڤرتوان اݢوڠ ممڤوڽاءي کواس ايکسکوتيف.
کيت جوݢ ڤرلو مليهت کڤد ڤراونتوقن ستروسڽ⹁ ياءيت ڤرکارا 40 (يڠ دڤرتوان اݢوڠ هندقله برتيندق مڠايکوت نصيحت) يڠ سدڠ هاڠت دبينچڠکن.
فصل (1) ددالم ڤرکارا 40 مڽاتاکن سڤرتي برايکوت:
ڤد منجالنکن فوڠسيڽ دباوه ڤرلمباݢاءن اين اتاو اوندڠ٢ ڤرسکوتوان⹁ يڠ دڤرتوان اݢوڠ هندقله برتيندق مڠايکوت نصيحت جماعه منتري اتاو نصيحت سسأورڠ منتري يڠ برتيندق دباوه کواس عام جماعه منتري⹁ کچوالي سباݢايمان يڠ دڤراونتوقکن سلاءينڽ اوليه ڤرلمباݢاءن اين⁏ تتاڤي يڠ دڤرتوان اݢوڠ برهق⹁ اتس ڤرمينتاءنڽ⹁ اونتوق منداڤت اڤ٢ معلومت برکناءن دڠن ڤمرينتهن ڤرسکوتوان يڠ بوليه دداڤتي اوليه جماعه منتري.
ڤرکارا 40(1) منجلسکن بهاوا ترداڤت دوا چارا يڠ دڤرتوان اݢوڠ بوليه منجالنکن توݢس ايکسکوتيف بݢيندا⹁ ياءيت مڠايکوتي نصيحت اتاوڤون برداسرکن بودي بيچارا بݢيندا.
فصل (2) ڤرکارا 40 ڤولا منجلسکن سڤرتي برايکوت:
يڠ دڤرتوان اݢوڠ بوليه برتيندق منوروت بودي بيچاراڽ ڤد ملقساناکن فوڠسي يڠ برايکوت⹁ ياءيت:
(a) ملنتيق سأورڠ ڤردان منتري⁏
(b) تيدق ممڤرکننکن ڤرمينتاءن باݢي ڤمبوبرن ڤرليمن⁏
(c) ممينتا دأداکن مشوارت مجليس راج٢ يڠ سمات-مات برکناءن دڠن کأيستيميواءن⹁ کدودوقن⹁ کمولياءن دان کبسرن دولي٢ يڠ مها موليا راج٢⹁ دان اڤ٢ تيندقن ڤد مشوارت ايت⹁ دان اڤ٢ تيندقن ڤد مشوارت ايت⹁
دان دالم اڤ٢ حال لاءين يڠ دسبوت دالم ڤرلمباݢاءن اين.
ڤرکارا اين سکالي لاݢي منجلسکن بهاوا ترداڤت ڤڠچوالين ترهادڤ کواجڤن يڠ دڤرتوان اݢوڠ اونتوق برتيندق مڠايکوت نصيحت جماعه منتري⹁ دالم اڤ٢ بيدڠ يڠ دتتڤکن اوليه ڤرلمباݢاءن ڤرسکوتوان.
فصل (3) ڤرکارا 40 ڤولا مڠاتاکن:
اوندڠ٢ ڤرسکوتوان بوليه ممبوات ڤراونتوقن باݢي مڠهندقي يڠ دڤرتوان اݢوڠ برتيندق سلڤس براونديڠ دڠن اتاو اتس شور مان٢ اورڠ اتاو کومڤولن اورڠ سلاءين جماعه منتري ڤد منجالنکن مان٢ فوڠسيڽ سلاءين—
(a) فوڠسي يڠ بوليه دجالنکن منوروت بودي بيچاراڽ:
(b) فوڠسي يڠ برکناءن دڠن ڤنجالننڽ ڤراونتوقن اد دبوات دالم مان٢ ڤرکارا لاءين.
ڤراونتوقن اين دڠن جلس منونجوقکن بهاوا بودي بيچارا يڠ دڤرتوان اݢوڠ براد ڤد کدودوقن يڠ لبيه تيڠݢي بربنديڠ نصيحت درڤد مان٢ اينديۏيدو لاءين⹁ دان بهاوا بݢيندا تيدق برکواجڤن منوروت نصيحت ساتو٢ ڤيهق اتس ڤرکارا يڠ بوليه دجالنکن منوروت بودي بيچارا بݢيندا.
ڤرکارا 40(3) جوݢ ممڤراونتوقکن بهاوا يڠ دڤرتوان اݢوڠ تيدق هاڽ ڤرلو مڠايکوت نصيحت جماعه منتري والاوڤون دالم بيدڠ دلوار بودي بيچارا بݢيندا⹁ نامون بوليه جوݢ مڠايکوت نصيحت ڤيهق سلاءين جماعه منتري.
بادن ڤراوندڠن
ستروسڽ⹁ کيت ڤرلو جوݢ مليهت کڤد بادن ڤراوندڠن اتاوڤون بادن ليݢيسلاتيف⹁ يڠ دجلسنک ددالم باب 4 بهاݢين IV ڤرلمباݢاءن (بادن ڤراوندڠن ڤرسکوتوان).
ڤرکارا ڤرتام ددالم باب ترسبوت اياله ڤرکارا 44 يڠ مڽبوت:
کواس ڤراوندڠن ڤرسکوتوان هندقله ترلتق هق ڤد ڤرليمن يڠ هندقله ترديري درڤد يڠ دڤوتوان اݢوڠ دان دوا مجليس ڤرليمن يڠ دکنلي سباݢاي ديوان نݢارا دان ديوان رعيت.
ڤرليمن مروڤاکن کواس ڤراوندڠن ڤرسکوتوان⹁ دان سري ڤدوک بݢيندا يڠ دڤرتوان اݢوڠ اياله ڤرليمن ايت⹁ برسام-سام دڠن دوا مجليس دباوه بݢيندا ياءيت ديوان نݢارا دان ديوان رعيت.
دڠن اين⹁ مک اداله جلس بهاوا ددالم بادن ڤراوندڠ⹁ يڠ دڤرتوان اݢوڠ اياله کواس اوتام يڠ تيدق ترتعلوق کڤد نصيحت مان٢ ڤيهق.
ماله⹁ بݢيندا اداله لبيه برکواس بربنديڠ کدوا-دوا مجليس ڤرليمن سڤرتي يڠ ترمعتوب ددالم ڤرکارا 66.
کواس ڤرليمن اونتوق ممبوات اوندڠ٢ هندقله دجالنکن ملالوءي رڠ اوندڠ٢ يڠ دلولوسکن اوليه کدوا-دوا مجليس ڤرليمن (اتاو دالم حال يڠ دسبوت دالم ڤرکارا 68⹁ اوليه ديوان رعيت) دان⹁ کچوالي سباݢايمان يڠ دڤراونتوقکن سلاءينڽ دالم ڤرکارا اين⹁ دڤرکننکن اوليه يڠ دڤرتوان اݢوڠ.
ممندڠکن ڤرکارا يڠ دبينچڠکن اين تيدق برکاءيتن سچارا لڠسوڠ دڠن بادن کحکيمن⹁ ساي اکن ملڠکاوءي ڤنجلسن مڠناءي بادن ترسبوت.
نامون⹁ اداله ڤنتيڠ اونتوق دفهمي بهاوا بادن کحکيمن جوݢ ترلتق دباوه يڠ دڤرتوان اݢوڠ⹁ سڤرتي ترمعتوب ددالم ڤرکارا 121(1).
ڤرنن يڠ دڤرتوان اݢوڠ ددالم ڤروکلاماسي ضرورة
ڤلقساناءن ضرورة اداله ترلتق دباوه بيدڠ کواس ڤراوندڠن. سڤرتي يڠ تله کيت فهمي⹁ بيدڠ کواس ڤراوندڠن اداله ترلتق دباوه يڠ دڤرتوان اݢوڠ دان دوا مجليس ڤرليمن.
ڤرکارا 150 مڠناءي ڤروکلاماسي ضرورة منجلسکن دڠن ترڤراينچي بهاوا ترداڤت دوا چارا سواتو اوندڠ٢ بوليه دݢوبل⹁ ياءيت ملالوءي رڠ اوندڠ٢ سڤرتي بياسا⹁ اتاوڤون يڠ دڤرتوان اݢوڠ بوليه ممشهورکن اڤ٢ اوردينن جک دداڤتي بݢيندا ڤرلو.
اداله ڤنتيڠ اونتوق دفهمي بهاوا جماعه منتري لڠسوڠ تيدق ممڤوڽاءي اڤ٢ کواس ددالم ڤلقساناءن اوردينن ضرورة⹁ اڤاته لاݢي دالم ممبطلکنڽ⹁ يڠ ڤرلو دلاکوکن يڠ دڤرتوان اݢوڠ سنديري سباݢاي ڤيهق يڠ ممشهورکن اوردينن ترسبوت.
ممهمي ڤرکارا اين⹁ اداله جلس بهاوا ڤرلمباݢاءن ڤرسکوتوان تله منتڤکن ڤميسهن کواس دمي ممستيکن ساتو سيستم ڤمرينتهن يڠ باءيق (‘good governance‘).
جلسڽ⹁ يڠ دڤرتوان اݢوڠ ددالم حال٢ يڠ دبنرکن بوليه برتيندق مڠايکوت بودي بيچارا ديري بݢيندا.
سيستم ڤميسهن کواس اين اداله ڤنتيڠ باݢي ڤروسيس سيمق دان ايمبڠ ددالم ڤمرينتهن.
ککليروان مڠناءي سيستم ڤمرينتهن نݢارا
کيت هاروس فهم بهاوا کرڠک ڤرلمباݢاءن کيت بوکن براسسکن ڤرينسيڤ کهندق عموم (‘general will‘) دان جوݢ بوکن کداولتن رعيت سڤرتي سيستم يڠ دعملکن ديونايتد کيڠدم.
داتوء وان احمد فوزي توروت منجلسکن بهاوا سيستم کنݢاراءن کيت برڤقسي کڤد کداولتن راج٢ دالم سيستم ڤرلمباݢاءن يڠ ممرتابتکن کتيڠݢين سرتا کلوهورن ڤرلمباݢاءن.
سيستم ديموکراسيۏدسونتيق کدالم کرڠک اوندڠ٢ نݢارا کيت دڠن مڠامبيل ببراڤ بهاݢين درڤد سيستم ويستمينستر⁏ نامون تيدق سچارا مطلق.
مک⹁ اڤاکه ستروسڽ؟
کتيک دسوءال مودراتور ڤد اخير واچان سمالم⹁ داتوء وان احمد فوزي توروت ممبري ڤنداڤت بلياو مڠناءي سيتواسي کيني دري سݢي اسڤيک ڤوليتيک.
بلياو ڤرچايا بهاوا اداله واجر باݢي کراجاءن اونتوق مڠاداکن اوندي ڤرچايا دڤرليمن. تمبهن⹁ کراجاءن يقين مريک ممڤوڽاءي سوکوڠن ماجوريتي اهلي ڤرليمن.
اوندي ڤرچايا اداله ڤنتيڠ باݢي منافيکن توهمهن سرتا فيتنه بهاوا کراجاءن تله هيلڠ سوکوڠن دديوان رعيت.
Like this:
Like Loading...