Dalam era moden di mana tulisan Jawi semakin jarang digunapakai, tidak ramai dalam kalangan kita yang mahir tentang sistem menulis tulisan Jawi; ini termasuk diri saya sendiri yang sering membuat berbagai kesilapan.
Sepanjang hampir enam bulan saya menulis teks Jawi di laman blog saya ini, banyak perkara yang telah saya pelajari tentang sistem tulisan Jawi hasil daripada pembacaan serta teguran daripada guru-guru serta rakan-rakan saya.
Saya akan mengongsikan ilmu yang telah saya perolehi; semoga ianya dapat memberi manfaat khasnya kepada pembaca yang masih baharu berjinak-jinak dengan tulisan Jawi seperti saya.
1. Jawi menggunakan nombor-nombor Arab
Anggapan bahawa dalam tulisan Jawi nombor ditulis menggunakan nombor Arab (contohnya: ١, ٢, ٣) adalah kurang tepat kerana walaupun penggunaan nombor Arab boleh diterima, tetapi cara yang tepat ialah menggunakan nombor seperti di dalam tulisan Rumi (1, 2, 3)
Namun nombor Arab wajib digunakan dalam menandakan kata ganda seperti “surat-surat” yang menjadi “سورت٢”.
2. Tanda kata Jawi diambil dari tulisan Arab
Ketika menulis di dalam Jawi, ramai yang menggunakan tanda kata dari tulisan Arab termasuk tanda koma berbentuk “،” dan tanda koma bertitik berbentuk “؛”. Sebenarnya, tanda kata Jawi yang diambil dari tulisan Arab hanyalah tanda soal “؟”, manakala tanda koma Jawi adalah berbentuk “⹁”, dan tanda koma bertitik adalah berbentuk “⁏”.
Kesilapan ini turut dibuat oleh alat-alat penukar tulisan Rumi-Jawi, di mana kebanyakannya menukarkan tanda koma Rumi kepada tanda koma Arab, dan bukannya tanda koma Jawi.
3. Kaf berbentuk ك berbanding Kaf berbentuk ک
Perkara ini telah saya tulis di dalam salah satu tulisan saya yang terdahulu mengenai tulisan Jawi. Bentuk huruf Kaf di dalam tulisan Jawi sebenarnya adalah berbeza daripada bentuk Kaf di dalam tulisan Arab (ك). Jawi menggunakan Kaf yang bentuknya mirip bentuk Kaf ketika berada di tengah-tengah iaitu “ک”.
Perkara yang sama terpakai bagi huruf Ga di mana bentuknya adalah seperti Kaf Jawi (ݢ) dan bukannya seperti Kaf Arab seperti yang sering digunakan oleh orang ramai termasuk alat penukar tulisan Rumi-Jawi.
4. Beberapa kesilapan lazim dalam ejaan
Ramai yang mengikut sistem ejaan Rumi apabila mengeja di dalam Jawi, terutamanya dalam menulis imbuhan seperti “di sana” dan “ke atas”, yang walaupun terpisah di dalam ejaan Rumi, tetapi ia sebenarnya bersambung apabila di dalam ejaan Jawi iaitu “دسان” dan “کأتس”.
Jika dua bunyi vokal daripada imbuhan awalan “ke-“, “di-“, dan “se-” dan kata dasar bertemu seperti “ke-angkasa”, maka Hamzah di atas Alif akan diguna (کأڠکاس).
5. Sistem alat penukar tulisan Rumi-Jawi adalah tepat
Ramai yang menganggap bahawa alat-alat penukar tulisan Rumi-Jawi mampu menukar teks Rumi kepada teks tulisan Jawi dengan tepat, walhal alat-alat ini sepatutnya hanya diguna bagi memudahkan tugasan dan hasilnya perlu disemak semula kerana terdapat beberapa kesilapan lazim hasil penggunaan aplikasi sebegini.
Sila baca: Kelemahan “Jawi Converter” Yang Perlu Kita Sedari
Ahmad Ali Karim's Weblog 